Hai vườn tre bên Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh được trồng từ năm 1975; đây là nét độc đáo của kiến trúc cảnh quan toàn bộ khu vực Lăng. Hình ảnh hai vườn tre bên Lăng Bác đã trở nên rất đỗi thân thuộc, đã đi vào thơ ca, đi vào tâm hồn mỗi người. Ai đã một lần vào Lăng viếng Bác và tham quan khu vực không thể nào quên và luôn in đậm trong ký ức của mình về hai vườn tre xanh ngát, mang đậm nét dân tộc và hình bóng của làng quê Việt Nam. Hai vườn tre vừa góp phần làm đẹp cảnh quan khu vực, vừa hài hòa với tổng thể kiến trúc của công trình, đồng thời luôn tạo cho mọi người cảm giác rất gần gũi, thân quen mà không ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm và hoành tráng của công trình. Đây là một hạng mục công trình mang ý nghĩa chính trị, văn hóa và xã hội trong tổng thể Công trình Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Những cây tre thân cao, gầy bị nghiêng ngả trong gió
Sau gần 40 năm được trồng, trải qua 4 lần cải tạo lớn, đến nay qua khảo sát hai vườn tre bên Lăng khả năng sinh trưởng phát triển kém. Số cây mẹ ra măng rất ít, với tỷ lệ 7,5% so với tổng số cây. Măng có sức sống tốt không nhiều, chỉ đạt dưới 20%; rất ít cây có cành và thân to do mật độ cây dầy đặc. Cây hàng năm có chiều hướng ăn lên, độ cao của cây trên 15m, đường kính thân nhỏ, không tương xứng với chiều cao của cây nên dễ bị đổ khi có gió mạnh. Hiện nay, nhiều cây tre đã quá già, chết khô, nhiều cây chuyển màu trắng gần hết phần thân, ra hoa rất nhiều; đây là hiện tượng tre khuy do đã hết chu trình sinh trưởng. Qua nghiên cứu của các chuyên gia về tre trúc đã khẳng định: Những bụi tre đã ra hoa sẽ chết cả bụi một năm sau đó.
Trong những năm qua, Ban Quản lý Quảng trường Ba Đình đã thường xuyên chăm sóc hai vườn tre bảo đảm đúng các quy trình về kỹ thuật như tưới nước, tăng cường bồi đất bùn ao, bón phân, các cây chết, gãy đổ đã được chặt bỏ, đào bỏ gốc. Đặc biệt, nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Đông Đô - Thăng Long - Hà Nội đã tổ chức chống đổ, nhưng đến nay cây vẫn tiếp tục đổ nghiêng ngả. Số lượng cây ra măng ngày càng ít đi, có cây măng mọc khỏi mặt đất hơn 10cm đã bị lụi dần và chết. Mặt khác, đã tăng cường trồng bổ sung, trồng xen nhưng các bụi cây này khả năng sinh trưởng phát triển rất kém do thiếu dinh dưỡng, ánh sáng không cạnh tranh được với các bụi cây cao ngay ở bên cạnh.
Tre không phát triển, nhiều cây đã bị trắng thân
Trước thực trạng hai vườn tre bên Lăng Bác, dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Đảng ủy Đoàn 969, Lãnh đạo Ban Quản lý Lăng, các cơ quan chức năng đã tổ chức khảo sát, nghiên cứu, điều tra thực trạng về sinh trưởng phát triển, điều kiện tự nhiên, khả năng thích ứng của vườn tre và một số vườn tre nguyên sản ở tỉnh Thanh Hóa để tìm giống tre đạt tiêu chuẩn thay thế cải tạo nâng cấp trồng mới hai vườn tre. Với kết quả nghiên cứu của các đề tài, hội thảo khoa học, với sự tham gia của các nhà quản lý, các nhà khoa học, các chuyên gia hàng đầu chuyên ngành về tre, trúc; các ý kiến tham gia đều thống nhất phải cải tạo hai vườn tre với giải pháp tối ưu là trồng mới hai vườn tre. Với tính chất và ý nghĩa chính trị, văn hóa, xã hội quan trọng của hai vườn tre, Ban Quản lý Lăng đã có văn bản trình và đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho phép cải tạo hai vườn tre bên Lăng Bác vào năm 2013.
Nhiều cây già bị gãy đổ
Ban Quản lý Quảng trường Ba Đình đã xác định đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt và hết sức quan trọng mà cấp trên tin tưởng giao phó. Đồng thời, đây cũng là niềm vinh dự của đơn vị được tổ chức thực hiện; các khâu, các bước chuẩn bị phải bảo đảm thật chu đáo và hết sức cẩn trọng, thực sự nghiêm túc; việc xây dựng kế hoạch phải cụ thể, tỉ mỉ, chi tiết tới từng nội dung, tiến độ thời gian; phân giao nhiệm vụ cụ thể; tổ chức phải bảo đảm an ninh, an toàn và đạt kết quả tốt. Sau cải tạo bảo đảm cây sinh trưởng phát triển tốt, đáp ứng và hài hòa với toàn thể kiến trúc, cảnh quan khu vực Lăng cũng như những giá trị tinh thần vô giá, biểu tượng cho tinh thần và khí phách hiên ngang của dân tộc Việt Nam như lời hát:
“Con ở miền Nam ra thăm Lăng Bác
Đã thấy trong sương, hàng tre bát ngát
Ơi! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa, đứng thẳng hàng
…
Muốn làm con chim ca hót quanh Lăng
Muốn làm bông hoa hương tỏa đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này!”./.
Công Thị Hiền
